Stefan Swieżawski – historyk filozofii i duchowy autorytet
Laureat Nagrody Znaku i Hestii im. ks. J. Tischnera w 2001 roku w kategorii pisarstwa religijnego lub filozoficznego stanowiącego kontynuację „myślenia według wartości”, prof. Stefan Swieżawski (1907 – 2004), wyróżniony został za obszerny tom zatytułowany „Dzieje europejskiej filozofii klasycznej” (PWN, 2000). W tomie tym znalazły się wykłady poświęcone filozofii starożytnej i średniowiecznej przygotowane do druku przez uczniów profesora.
Stefan Swieżawski pochodził z rodziny ziemiańskiej. Filozofię studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, pod kierunkiem profesorów ze słynnej szkoły lwowsko-warszawskiej. Pracę doktorską, pisaną pod kierunkiem Kazimierza Ajdukiewicza, obronił w roku 1932. Równocześnie zaangażował się w działalność Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej Odrodzenie, które wywarło decydujący wpływ na jego rozwój duchowy. Od czasu studiów aż do końca życia łączył będzie dwie pasje: uczonego i zaangażowanego chrześcijanina.
Tuż po doktoracie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. W lipcu 1933 roku poślubił hrabiankę Marię Stadnicką; małżeństwo to przetrwało siedem dekad. Następnie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jana Kazimierza jako asystent prof. Romana Ingardena. Podczas okupacji wykładał na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich (konspiracyjna nazwa UAM) i pracował nad habilitacją, którą obronił na UAM w roku 1946. W tym samym roku objął funkcję kierownika Katedry Historii Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i sprawował ją bez przerwy przez 30 lat, aż do przejścia na emeryturę. Wykładał też na Uniwersytecie Jagiellońskim, w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie oraz na licznych uniwersytetach za granicą. Współpracował m.in. z wybitnymi filozofami Étienne`em Gilsonem i Jacques’em Maritain`em, przyjaźnił się z Karolem Wojtyłą i Jerzym Turowiczem. Był współzałożycielem Ośrodka Badań nad Filozofią Średniowieczną w Polskiej Akademii Nauk.
Jako publicysta związał się z miesięcznikami „Znak” i „Więź” oraz z „Tygodnikiem Powszechnym”. Na ich łamach polemizował m.in. z ks. Tischnerem w ramach tzw. sporu o tomizm. Jego zaangażowanie w życie Kościoła zaowocowało powołaniem go na świeckiego audytora II Soboru Watykańskiego. Jako jedyny świecki z krajów „zza żelaznej kurtyny” uczestniczył m.in. w pracach nad soborową konstytucją duszpasterską Gaudium et spes. Już za pontyfikatu Jana Pawła II był jednym z inicjatorów rehabilitacji Jana Husa, którego uważał za prekursora współczesnych zmian w Kościele katolickim.
Filozoficzne zainteresowania Swieżawskiego obracały się głównie wokół filozofii średniowiecznej. W latach 1974-1990 napisał swoje ośmiotomowe opus magnum: „Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku”. Ponadto był autorem kilkudziesięciu innych książek, m.in. „Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej”, „Rozum i tajemnica”, „Człowiek i tajemnica”, „Istnienie i tajemnica”, „Dobro i tajemnica”, „Święty Tomasz na nowo odczytany”, „Między średniowieczem a czasami nowymi”, „Eklezjologia późnośredniowieczna na rozdrożu”.
Pod koniec życia przebywał w prowadzonym przez luteranów ośrodku opieki „Tabita” w Konstancinie. Już po jego śmierci w 2004 roku ukazała się ostatnia książka – „Alfabet duchowy”.
W kategorii pisarstwa religijnego lub filozoficznego, stanowiącego kontynuację „myślenia według wartości” nagrodę otrzymał prof. Stefan Swieżawski za książkę „Dzieje europejskiej filozofii klasycznej”.
